Na początek najważniejsza informacja: Jeśli zostaniesz ukłuty przez kleszcza, postaraj się go jak najszybciej usunąć.  Jak to zrobić?

• Aby usunąć kleszcza, najłatwiej skorzystać jest przeznaczonego do tego przyrządu lub w przypadku jego braku – wyjąć go palcami. Jednak w żadnym wypadku nie wolno w tym celu używać benzyny, zmywacza do paznokci, oleju, alkoholu lub podobnych środków. Zwiększyłoby to ryzyko przeniesienia patogenów.
• Podczas usuwania kleszcza, prawidłowa technika zależy od użytego akcesorium (karta do usuwania kleszczy, kleszczołapki, pęseta, etc.). Najważniejsza zasada brzmi: wyciąganie kleszcza rozpocznij przy samej skórze, rób to powoli i w kontrolowany sposób.
• Nie przejmuj się, jeśli nie uda Ci się usunąć go przy pierwszej próbie, a po wszystkim miejsce, w które wbił się kleszcz zdezynfekuj alkoholem lub maścią zawierającą jod.
• Nie panikuj, jeśli fragmenty kleszcza pozostaną w skórze. Zwykle chodzi o kłujkę zbudowaną z chityny. Zostanie ona samoczynnie odrzucona przez organizm.
• Jeśli masz obawy przed samodzielnym usunięciem kleszcza, udaj się do najbliższego punktu medycznego.
• Jeśli zaczerwienienie w miejscu ukłucia przez kleszcza nie znika lub powiększa się, skontaktuj się z lekarzem rodzinnym. To samo dotyczy sytuacji, gdy w miejscu ukłucia pojawia się bolesny obrzęk, temperatura skóry w tym miejscu rośnie lub gdy wystąpią objawy takie jak zmęczenie, gorączka i ból głowy.
• WAŻNE: Od momentu ukłucia do pojawienia się pierwszych objawów, mogą upłynąć nawet ponad trzy tygodnie. Dobrym pomysłem jest zrobienie zdjęcia miejsca wkłucia lub zaznaczenie go długopisem

  Prawdziwym zagrożeniem jest możliwość przenoszenia chorób

  Sam kleszcz nie jest niebezpieczny, ale choroby przez niego przenoszone. Od wczesnej wiosny, gdy zaczyna robić się cieplej, aż do późnej jesieni, czyli mniej więcej od lutego do października trwa sezon na kleszcze. Warto pamiętać, że w przypadku bezśnieżnej zimy, kleszcze są aktywne przez cały rok. Kleszcze bytują szczególnie na obszarach niskiej roślinności, tj. w trawach i krzewach. Nie brakuje ich jednak również w ogrodach i parkach - także tych miejskich. W różnych stadiach rozwoju kleszcze potrzebują krwi żywiciela - zwierzęcia lub człowieka, aby mogły się dalej rozmnażać.

  

  Borelioza

  Boreliozą można co prawda zarazić się od kleszczy w całym kraju, jednak obszary podwyższonego ryzyka znajdują się na Warmii i Pojezierzu Mazurskim, na Pomorzu Zachodnim, w Puszczy Białowieskiej oraz w Puszczy Karpackiej. Województwo katowickie ma najwyższy odsetek zarażonych kleszczy.  Im dłużej kleszcz utrzymuje się w skórze, tym większe jest ryzyko zakażenia bakterią Borrelia burgdorferi, stąd zalecenie, aby kleszcze usuwać jak najszybciej. Dzięki temu ryzyko infekcji jest znacznie niższe.  Bakterie Borrelia znajdują się głównie w jelitach kleszczy. Dopiero po pewnym czasie, w trakcie procesu ssania, przemieszczają się one w stronę kłujek. Infekcja nie musi jednak od razu oznaczać choroby: Według Instytutu Roberta Kocha, do infekcji dochodzi tylko w 1,4% przypadków. Wówczas infekcja zauważana jest zwykle ze względu na pojawienie się zaczerwienienia w kształcie pierścienia wokół miejsca ukłucia przez kleszcza. Oprócz tego mogą pojawić się takie objawy jak gorączka, bóle mięśni, bóle głowy i zmęczenie. We wczesnych stadiach w leczeniu boreliozy wysoką skuteczność ma antybiotykoterapia. Niepodanie antybiotyku może, oprócz problemów neurologicznych, powodować późne zapalenie stawów, które często dotyka kolana.

  Kleszczowe zapalenie mózgu

  W przeciwieństwie do patogenów wywołujących boreliozę, wirusy kleszczowego zapalenia mózgu przenoszone są natychmiast po ukąszeniu przez kleszcza, gdyż znajdują się one w śliniankach. Aby kleszcz mógł się przyssać do skóry żywiciela niezauważonym, jego ślina zawiera silne substancje znieczulające i przeciwzapalne, ale oprócz tego mogą się w niej znajdować również liczne patogeny. Jak dotąd nie wynaleziono leku przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu. Na szczęście nie u wszystkich zakażonych osób występują takie objawy jak ból głowy i kończyn lub gorączka bądź zapalenie opon mózgowych.   

  Łatwiej zapobiegać niż leczyć!

  Istnieje cały katalog środków mających na celu ochronę przed chorobami wywoływanymi przez ukąszenia kleszczy jak np. odzież szczelnie zakrywająca ciało, która zmniejsza ryzyko kontaktu kleszcza ze skórą. Ponadto ubrania w jasnych kolorach są łatwiejsze do sprawdzenia pod kątem kleszczy.

   

  Po ukłuciu przez kleszcza należy go jak najszybciej usunąć, aby zminimalizować ryzyko infekcji i choroby. Dlatego zaleca się dokładne obejrzenie ciała jak najszybciej po każdorazowym pobycie w miejscach, w których bytują kleszcze. Ciepłe, wilgotne obszary ciała z dobrym krążeniem krwi, takie jak tył kolan, pachwiny lub pachy są szczególnie przez nie lubiane. W przypadku pojawienia się oznak choroby lub utrzymujących się objawów należy szybko skonsultować się z lekarzem i zgłosić podejrzenie boreliozy lub kleszczowego zapalenia mózgu. Coraz szerzej dostępna jest również odzież ochronna, która ma zapobiegać dostaniu się kleszczy pod ubranie w sposób mechaniczny (np. poprzez mankiety ciasno przylegające do ciała) lub chemiczny (np. poprzez impregnację permetryną). Dostępne są również środki odstraszające kleszcze do stosowania na skórę lub ubranie. Środki chemiczne są skuteczne jedynie w ograniczonym zakresie i w pewnych okolicznościach mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia. Obecnie dostępnych jest niewiele informacji na temat ich długofalowego wpływu na ludzi. W ramach oceny ryzyka należy zatem rozważyć indywidualne korzyści i zagrożenia.